فرقه برکوکیهبَرْکوکیّه، ظاهراً گروهی از رَزامیّه که در دوستی ابومسلم خراسانی افراط می‌کردند. ۱ - معرفی اجمالی رزامیهرزامیّه امامت را پس از ابوالعباس سفّاح، حق ابومسلم می‌دانستند و کشته شدن و مرگ او را می‌پذیرفتند؛ اما گروهی از ایشان به نام «ابو مسلمیّه»، تندروی کرده، می‌گفتند که روح خدا در ابومسلم حلول کرده و او تبدیل به خدا شده است. آن‌ها معتقد بودند که ابومسلم نمرده است و نخواهد مرد و می‌گفتند آن‌که کشته شد شیطانی بود که به صورت ابومسلم درآمده بود. به گفته بغدادی، این گروه را در مرو و هرات برکوکیه می‌گفتند. [۱]
بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر، الفرق بین الفرق، ج۱، ص۱۵۵، چاپ عزت عطار حسینی، مصر ۱۳۶۷/۱۹۴۸.
۲ - بررسی چند دیدگاهدرباره طوایف خرمیان چند دیدگاه وجود دارد که عبارتند از: ۲.۱ - دیدگاه مسعودیمسعودی [۲]
مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج ۴، ص۱۴۴، چاپ شارل پلا، بیروت ۱۹۶۵ـ۱۹۷۹.
گوید: خرّمیان پس از شنیدن خبر قتل ابومسلم، در خراسان و جبال، به جنبش درآمدند و اینها «مُسْلِمیّه» خوانده می‌شوند و به امامت ابومسلم معتقدند. بعضی از ایشان گفتند که ابومسلم نمرده است و نخواهد مرد تا آن‌که ظهور کند و زمین را از عدل و داد پر کند. به گفته مسعودی، بیشتر خرّمیه در زمان او [۳]
مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج ۴، ص۳۳۲، چاپ شارل پلا، بیروت ۱۹۶۵ـ۱۹۷۹.
کردکیّه و لودشاهیّه‌اند. مسعودی در التّنبیه والاشراف ضمن برشمردن طوایف خرّمیه، از «کودکیه» و «کودشاهیه» (نسخه بدل: کردکیه، کورکیه) نیز نام می‌برد.۲.۲ - دیدگاه شهرستانیشهرستانی [۵]
شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۲، ص۸۷، چاپ احمد فهمی محمد، قاهره ۱۳۶۷ـ۱۳۶۸/۱۹۴۸ـ۱۹۴۹.
«کودکیّه» و «ابومسلمیّه» را از فِرَق مزدکیّه می‌شمارد. از گفته او، مبنی براینکه در نظر مزدکیان «کودک» (جوان، برنا) از جمله مدبّران عالم بوده است، می‌توان چنین نتیجه گرفت که خرّمیه و ابومسلمیه و کودکیه و برکوکیه همه با مزدکیان مربوط و شعبه‌ای از ایشان بوده‌اند. احتمالاً در نظر خرّمیان یا مزدکیانِ پس از ابومسلم، «کودکِ» مدبّر عالم همان «ابومسلم» است و به همین سبب ایشان را «کودکیه» نیز خوانده‌اند. بنابراین، می‌توان گفت که «کورکیه» و «کردکیه» و «بَرکوکیه» نیز تحریف کودکیه‌اند؛ زیرا همه عناوینِ یک مصداق‌اند. همچنین شاید در زبان مردم هرات و مرو، کلمه «بر» معنی خاص داشته که به کودکیه افزوده شده و آن را به صورت «برکودکیه» درآورده؛ و آن نیز به «برکوکیه» بدل شده است.۳ - فهرست منابع(۱) بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر، الفرق بین الفرق، چاپ عزت عطار حسینی، مصر ۱۳۶۷/۱۹۴۸. (۲) شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، چاپ احمد فهمی محمد، قاهره ۱۳۶۷ـ۱۳۶۸/۱۹۴۸ـ۱۹۴۹. (۳) مسعودی، علی بن حسین، کتاب التنبیه و الاشراف، چاپ دخویه، لیدن ۱۹۶۷. (۴) مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، چاپ شارل پلا، بیروت ۱۹۶۵ـ۱۹۷۹. ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائره المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «فرقه برکوکیه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۵/۱۶. |